تفاوت گلیم، پادری، قالیچه، کناره و پلاس را بشناسید | چگونه بهترین گلیم یا قلیچه را بخریم؟

همشهری آنلاین: فرش و گلیم‌های کرمانجی، نقش‌های ساده‌ای دارند؛ نقش‌هایی که از گوشه و کنار زندگی روستایی الهام گرفته شده، از کوه‌ها، درخت‌ها، جانوران و زندگی روزمره. هرکدام به صورتی روی این دست‌بافته‌ها نشسته‌اند و اسمی گرفته‌اند؛ از «چاگل» تا «مشک» و «جیران». در قاب گلیم‌های کرمانجی و در این نقش‌ها و رنگ‌ها می‌شود، زندگی این مردمان خوش‌ذوق را تماشا کرد. هرچند که چند دهه‌ای است بعضی از بافندگان کرمانجی به بافتن فرش و قالیچه‌هایی با طرح‌های کاشانی و تبریزی متمایل شده‌اند، اما هنوز هم بسیاری به طرح‌ها و نقش‌های سنتی وفادار مانده‌اند. همان نقش‌هایی که در دست‌بافته‌های نابی باید سراغ‌شان را گرفت که مادربزرگ‌های کرمانجی هنوز هم در جهیزیه‌های‌شان نگه داشته‌اند.

در شمال خراسان

مرکز فروش گلیم‌های کرمانجی بجنورد است. در مشهد هم در بازار «رضا(ع)» و بازارچه «حاج آقا جان» می‌توانید گلیم‌های کرمانجی را پیدا کنید.

طبیعت روی قالی

رنگ کردن نخ: پیش از معمول شدن رنگ‌های شیمیایی؛ روناس، زعفران، پوست انار، پوست بادمجان و پوست گردو جزو موادی بوده‌اند که کرمانج‌ها دست‌بافته‌های‌شان را با آنها رنگ می‌کردند. البته هنوز هم ممکن است، بتوانید دست‌بافته‌هایی را پیدا کنید که نخ‌شان با مواد طبیعی رنگ شده است. این روزها بافندگان معمولا نخ‌های رنگی را به صورت آماده می‌خرند و دست به کار بافت می‌شوند.

بافت گلیم: گلیم کرمانجی معمولا ابعادی شبیه به هم و هم‌اندازه دارند. عرض‌شان بین ۵۰ تا ۷۰ سانتیمتر و طول‌شان بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر است. دار این گلیم‌ها روی زمین پهن می‌شود. این گلیم‌ها از روی نقشه بافته می‌شود و بیشتر نقش‌های به کار رفته در آنها هندسی است و حالتی متقارن دارند. این طرح‌ها هر کدام اسمی دارند و بازگو کننده بخشی از فرهنگ کرمانجی هستند. چین، چاگل، چوچک، بوته، شالچه، مشک، جیران، ترمانیک و هفشان، چند تایی از آن اسامی هستند.

هنرکرمانجی

اگر سراغ دست‌بافته‌های کرمانجی می‌روید، باید بدانید که آن را برای چه کاربردی می‌خواهید.

گلیم‌های نفیس: گلیم‌های کرمانجی یا به قول کرمانج‌ها سفره کردی مثل همه گلیم‌ها، فرش‌های بدون پرزی هستند که نوع بافت‌شان با قالی و قالیچه فرق می‌کند. در بافت گلیم به‌جای آنکه دنباله نخ به عنوان پرز، نقش‌ها و شکل‌ها را بسازد، تنها گره‌ها هستند که تصاویر را خلق می‌کنند. گلیم‌ها با نخ مرغوب بافته می‌شوند و اگر طرح و نقش خوبی داشته باشند و خوب هم بافته شده باشند قیمت بالایی دارند.

قالیچه: زنان کرمانجی علاوه برگلیم، قالیچه و پلاس هم می‌بافند. قالیچه‌های کرمانجی که به قالیچه‌های ترکمنی شبیه هستند، مشتری‌های خودشان را دارند. نقش و نگارهای قالیچه‌های کرمانجی هم مثل گلیم‌های کرمانجی بیشتر از زندگی روستایی و طبیعت سرسبز منطقه الهام گرفته شده است. این قالیچه‌ها بسته به ابعاد، ظرافت و طرح‌شان قیمت‌های متفاوتی دارند.

پادری: پادری هم گلیم است، اما گلیم‌های ارزان قیمتی که ساده‌تر و در زمان کمتری بافته می‌شوند. این گلیم‌ها معمولا جلوی در اتاق پهن می‌شوند. پادری‌ها معمولا نقش‌های کمتری دارند و زمینه‌شان ساده است.

کناره: گلیم‌های کناره، طول بیشتری دارند و معمولا کناره های اتاق را می پوشانند، که به‌خاطر ابعاد متفاوت فرش‌ها، خالی مانده است. کناره‌ها بسته به نوع تار و پود و اندازه، قیمت‌های مختلفی دارند.

پلاس: پلاس زیراندازی است از موی ‌بز یا پشم شتر بافته می‌شود و به‌همین خاطر کمی زبر است. پلاس زیرانداز ارزان قیمتی است که همه جا از آن استفاده می‌شود. از کف چادرهای عشایری گرفته تا پشت اسب و قاطر.